اداره کل دامپزشکی استان کهگیلویه و بویراحمد

مقدمه:

بیماری LSDیک بیماری مهم اقتصادی در گاو است که از نظر ایجاد خسارت با بیماری تب برفکی قابل مقایسه است. میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری تا 40 درصد هم گزارش شده است.بیماری باعث آسیب شدید و دائمی پوست ، ضایعات در دهان و حلق و دستگاه تنفس شده و در نتیجه باعث لاغری شدید شده که میتواند برای ماه ها باقی بماند.

تاریخچه بیماری:

بیماری برای اولین بار در زامبیا در سال 1929 ظاهر شد که در ابتدا آن را مسمومیت و یا حساسیت به نیش حشرات میدانستند . بین سالهای 1943تا1945 مواردی از بیماری در بوتسوانا ، زیمباوه و جمهوری آفریقای جنوبی رخ داد که در همین زمان طبیعت عفونی بیماری تشخیص داده شد. در سال 1949 یک اپیدمی در آفریقای جنوبی رخ داد که باعث عفونی شدن حدود 8 میلیون گاو شد که منتج به خسارت اقتصادی شدیدی گردید.

بیماری اولین بار در شرق آفریقا در کنیا و در سال 1957 شناسایی شد.بیماری در فاصله سالهای 1929 تا 1986 به کشورهای جنوب آفریقا محدود شده بود اما پتانسیل انتشار به خارج از این محدوده را دارد (به طوریکه در سالهای اخیر در سایر کشورها از جمله مصر، اردن، لبنان، فلسطین اشغالی، عمان،‌عراق و ترکیه بروز کرده است) .

در تابستان سال 1989 در یک دوره 5تا6 ماهه به 22استان از 26 استان مصر انتشار پیدا کردکه در یک واکنش سریع نزدیک به 2میلیون گاو با واکسن آبله گوسفندی واکسینه شدند که تنها دو درصد از این جمعیت تلف شدند.

در سال 1989 بیماری به فلسطین اشغالی هم وارد شد که در کشور فوق همه گاوهای درگیر و گاوهایی که با آنها در تماس نزدیک بودند کشتار شدند . و واکسیناسیون حلقه ای هم با واکسن آبله گوسفندی در ان منطقه انجام شد و هیچ مورد بالینی دیگری گزارش نشد.

عامل بیماری:

عامل بیماری یک ویروس از خانواده آبله و جنس آبله بزی است که عمدتا به وسیله گزش حشرات منتقل میشود.

دامهای حساس:

لامپی اسکین یک بیمارس حاد عفونی در تمام سنین گاوها ست گرچه 5مورد در بوفالوآبی آسیایی هم دیده شده است و سایر گونه های نشخوارکنندگان اهلی در شرایط شیوع درمزرعه عفونی نمیشوند.

گاوهای نژاد اروپایی حساس تر از گاو های کوهاندار میباشند و گاوهای نژاد لبنی مانند جرسی و گرنزی ایرشایر به عنوان به ویژه مستعد شناخته میشوند.

در تعدادی از مقالات گزارش شده است که برخی از گاو ها به شکل طبیعی مقاوم به بیماری هستند چرا که تنها 40 تا50 درصد از دامهایی که به شکل تجربی آلوده شده اند ضایعات را نشان دادند.

علائم بالینی:

پس از گذراندن دوره کمون 4تا 14 روزه بیماری با یک تب 40تا41.5که 2تا 10 روز طول میکشد و ترشح اشک، افزایش ترشحات بینی، از دست دادن اشتها، کاهش تولید شیر، افسردگی و عدم تمایل به حرکت آغاز میشود.

4 تا 10 روز پس از بروز تب ندول های مشخصی با اندازه 5 تا 50 میلیمتر در تمام عمق پوست ( اپیدرم و درم و لایه زیرپوست) ظهور پیدا میکند . تعداد این ندولها از چند مورد تا چند صد مورد متفاوت است. تمام پوست میتواند با این ندولها پوشیده شود اما در سر گردن اندامهای حرکتی و تناسلی و زیر دم شایع تر است.این ندول ها بتدریج متورم شده و تشکیل زخم میدهند که مستعد عفونت ثانویه اند.

ضایعات و ندول های پوستی:

در موارد درگیری شدید این ندولها به داخل دهان، بینی و ارگانهای داخلی توسعه میابند که این ضایعات در اپیتلیوم مخاطی به شکل حلقوی و جدا از بافت طبیعی دیده میشود . این توسعه ندولها به اندامها و ارگانهای داخلی باعث افزایش ترشحات بزاق و درگیری های تنفسی و سقط میگردد. ضایعات میتوانند در سراسر دستگاه گوارش و در عضلات و دستگاه تنفس رخ دهد.

 ضایعات بیماری در بافت ریه: 

گره های لنفاوی سطحی منطقه ای بزرگ شده و ادماتوز هستند.

گاو آلوده ممکن است دچار ادم و التهاب پستان شود که ورم پستان نیز میتواند به دلیل آسیب شدید به بافت پستان رخ دهد.

 عفونت ثانویه باعث سفت و نکروز شدن ضایعات میگردد.این ضایعات ممکن است همچنان سخت باشند و در محل بمانند و یا اینکه از محل خود جدا شده و یه سوراخ در تمام عمق پوست به جای بگذارد.این ریزش گسترده از پوست نکروزه از بافت پستان یا اندامهای حرکتی زمانی ضایعات بزرگ و ادماتوز شده باشند رخ میدهد که این ضایعات محل مناسبی برای تخم های مگس SCREWWORM میباشند.

دامهای آلوده به شدت لاغر شده ومعمولا حذف میگردند. در صورت عدم حذف ، دامهای بیمار بین 3تا 6 ماه ناتوان  و ضعیف بوده ، چرا که ضایعات دهانی با تغذیه تداخل داشته وضایعات پستانی باعث افت تولید شده وضایعات اندام منجر یه محدود شدن حرکات گردیده وضایعات دردناک در دستگاه تناسلی نر باعث تداخل چند هفته در تولید مثل گاوهای نر شده و در گاوهای ماده هم سیکل های فحلی سرکوب می شود. پنومونی عاقبت رایج در حیوانات با ضایعات در دهان و دستگاه تنفس است.

انتقال:

§         تماس با گاوهای بیمار

§         محصولات خام دامی

§         تجهیزات و وسایل آلوده به ویروس(ویروس در مایع منی دام آلوده تا 22 روز شناسایی شده)

§         شواهد نشان میدهد حشرات گزنده نقش مهمی در انتقال مکانیکی بیماری دارد چرا که بیماری اغلب در تابستان و پاییز که فصل فعالیت حشرات و بندپایان است به صورت چشمگیری افزایش پیدا میکند.

§         نوشیدن شیر آلوده توسط گوساله شیرخوار

 

مناطق درگیر بیماری و میزان درگیری :

میزان ابتلا از 1 تا 2 درصد تا 80 تا 90 درصد در موارد مختلف متفاوت است. این بیماری در مناطق مختلف از مراتع معتدل وارتفاعات بالا تا مناطق خشک و بیابانی و نیمه بیابانی دیده میشود.

یافته های پس از مرگ:

 ندول خاکستری مایل به صورتی با هسته نکروزه در بافتهای زیرجلدی ، فاسیا عضلانی و ماهیچه ای دیده میشود این ندول ها ممکن است در نای نایژه ها، ریه ها، شکمبه، شیردان، قشرکلیه،بیضه ها و رحم یافت میشود.

درمان :

هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای بیماری وجود ندارد، اگر سیاست ریشه کنی علیه بیماری در منطقه ای مد نظر نباشد دامهای بیمار بایستی تحت درمان حمایتی قرار گیرند که شامل پانسمان زخم و انتی بیوتیک تراپی سیستمیک برای جلوگیری از عفونت های پوست و یا ذات الریه و..... است. آب و غذا بایستی به دلیل ناتوانی و ضعف دام  به راحتی در دسترس دام قرار گیرد.

در مناطقی که بیماری بومی شده است در یک اپیدمی واکسیناسیون گسترده به جای کشتار دامهای آلوده توصیه میشود. واکسیناسیون تا حد زیادی عوارض و خسارات اقتصادی ناشی از بیماری را کاهش میدهد اما به طور کامل جلوی گسترش بیماری را نمیگیرد. 

تشخیص تفریقی:

§         بیماری لامپی اسکین کاذب ناشی از هرپس ویروس 2 گاو

§         واکنش های افزایش حساسیت تاخیری و آلرژی پوست

§         گزش حشرات و کنه ها

§         سل جلدی

§         بیماری Streptothricosis

 تشخیص:

تشخیص احتمالی با علائم بالینی میسر است اما برای تایید تشخیص میتوان به مشاهده ویریون پاکس ویروس در نمونه اخذ شده زیر میکروسکپ الکترونی استناد کرد. نمونه های مناسب در دامهای زنده عبارتند از :

§         سرم

§         مایع ندول ها

§         دلمه

§         بیوبسی پوست

در دامهای تلف یا کشتار شده نمونه از ضایعات پوستی وضایعات دستگاه تنفس ودستگاه گوارش در فرمالین استفاده میشود.

کنترل:

در حال حاضر 2 نوع واکسن علیه این بیماری استفاده میشود:

§         واکسن زنده تخفیف حدت یافته نتلینگ

§         واکسن آبله گوسفند وبز

نتیجه مصرف هر دو نوع واکسن مذکور موفقیت آمیز بوده است.

گوساله های متولد شده از مادران واکسینه و یا بیمارشده تا 6ماه ایمن هستند اما گوساله هایی که این شرایط را ندارند در بدو تولد بایستی واکسینه گردند.

لازم به ذکر است واکسیناسیون حداقل 2 سال ایمنی میدهد.

 

استراتژی سازمان دامپزشکی در برخورد با بیماری لامپی اسکین:

به دلیل اینکه این بیماری به عنوان یک بیماری اگزوتیک در ایران مطرح است سازمان دامپزشکی سیاست حذف و ریشه کنی بیماری را اتخاذ نموده است در راستای رسیدن به این هدف رعایت موارد ذیل توصیه میگردد:

§         واکسیناسیون در مناطق درگیر و کانون های بیماری در اسرع وقت و با شعاع 10 کیلومتر(در کانون های بیماری تعویض سر سوزن به ازای هر راس دام ضروری است) با استفاده از واکسن آبله گوسفندی و یا بزی با میزان دوز 10 برابر

§          جلوگیری از واکسیناسیون دامهای تب دار

§         واکسیناسیون 100 درصد دامهای واحد و ثبت اطلاعات در سیستمgis ضروری است.

§         سم پاشی در شعاع 5 تا 10 کیلومتری کانون بیماری با استفاده از سموم جایگاه و بدن دام ( سم پاشی محیط و جایگاه با استفاده از سم سایپرمترین و پروپتامفوس توصیه گردیده و سم پورآن برای مبارزه ناقلین بیماری منتفی اعلام گردید).

§         تاکید کامل بر ممنوعیت خروج دام از کانون ها کل استانهای درگیر.

§         اعزام دامهای بیمار و دارای علایم بالینی به کشتارگاه و معدوم سازی کامل آنها با رعایت ضوابط بهداشتی قرنطینه ای.